Niesamowita moc naszych pupili, czyli dogo- i felinoterapia

Badania wskazują, że nawet krótkie spotkania ze zwierzętami mają korzystny wpływ na psychikę i samopoczucie osób, które biorą w nich udział.  Animalterapia (udział zwierząt w terapii z osobami niepełnosprawnymi, starszymi lub samotnymi) staje się coraz bardziej popularna, ponieważ związana z innymi metodami, daje dobre efekty terapeutyczne. Czym są dogoterapia i felinoterapia?

Dogoterapia – historia i zastosowanie

Terapeutami w tym przypadku są specjalnie przeszkolone do tego psy. Dogoterapia inaczej kynoterapia lub canisoterapia jest jedną z form zooterapii. Ta forma terapii została wprowadzona przez amerykańskiego psychologa Borysa Levisiona, który zapoczątkował ją na świecie w 1964 roku. Zauważył on, że dzieci dotknięte autyzmem i mające problem z odbiorem codzienności, z łatwością potrafią nawiązać kontakt ze swoim psem. Odbiorcy dogoterapii mają różne potrzeby, dlatego też leczenie to dzieli się na dziedziny:

• Animal Assisted Therapy (AAT) – celem tej terapii jest polepszenie stanu fizycznego, psychicznego, społecznego, a także emocjonalnego pacjentów biorących w niej udział. Czas trwania to około 40 min, zajęcia prowadzone są indywidualnie bądź grupowo. Psy biorące udział w terapii są odpowiednio wyszkolone, a osoby je prowadzące to wykwalifikowanie terapeuci, pedagodzy lub psycholodzy.
• Animal Assisted Activity (AAA) – której celem jest dostarczanie pacjentom różnych bodźców, terapia ta polega na stwarzaniu jak najbardziej naturalnych relacji pomiędzy psami a uczestnikami zajęć. Korzyści płynące z terapii: motywacyjne, rehabilitacyjne, edukacyjne bądź terapeutyczne mające na celu poprawienie jakości życia podopiecznych. Psy dogoterapeuci mają bezpośrednio kontakt z ludźmi – wykonują polecenia, są dotykane. Zajęcia prowadzone są przez osoby, które są przeszkolone w tresurze psów i posiadają wiedze na temat schorzeń swoich podopiecznych.
• Animal Assisted Education (AAE) – jej celem jest polepszenie funkcjonowania poznawczego podopiecznych. Terapię prowadzi się w różnych środowiskach.

Predyspozycje do dogoterapii posiadają psy np. Labrador Retriever, Golden Retriever, Border Collie, nowofundland, Cavalier King Charles Spaniel, Cocker Spaniel, berneński pies pasterski, mops, pudel. Rasy zaliczane do ras niebezpiecznych są wykluczone z tej pracy.

Dogoterapia stosowana jest u osób, u których występuje: zanik mięśni, autyzm, zespół Downa, zespół Angelman’a, zaburzenia rozwoju motorycznego, niedowład kończyn, porażenie mózgowe, zaburzenia koncentracji uwagi (ADHD, ADD), opóźnienie umysłowe, niestabilność emocjonalna, niedowidzenie lub całkowity brak wzroku.

Jak wyglądają zajęcia z psami?

Podczas typowych zajęć z psami możemy spotkać się z następującymi ćwiczeniami:

• wydawanie psu komend, nazywanie części ciała psa – zabawy takie motywują do mówienia i rozwijają słownictwa pacjenta;
• pielęgnacja psa – np. czesanie, co sprzyja rehabilitacji ręki, różnicowaniu stopnia nacisku dłoni;
• Prowadzenie psa na smyczy – sytuacja ta angażuje pacjenta na tyle, że zapomina o własnych ograniczeniach, które hamują jego aktywność, w przypadku starszych ludzi zachęca to do ruchu;
• karmienie psa (suchą karmą/smakołykami) – rehabilitacja osób z przykurczem mięśni dłoni, jeżeli pacjent ma problem z rozprostowaniem palców, pies pomaga mu w tym swoim nosem (wyegzekwowanie pokarmu), czasami stosuje się rzucanie karmy po to, aby wytrenować precyzję ruchu pacjenta;
• swobodne zabawy z psem (bieganie, aportowanie, głaskanie i inne) – rozwija emocjonalnie i fizycznie, a także dostarcza radości;
• ćwiczenia fizyczne wykonywane przy współpracy z psem – pies motywuje do wysiłku, a jego obecność nie kojarzy się pacjentom z bólem tylko z przyjemnością, ta forma znajduje zastosowanie szczególnie w przypadku dzieci, których rehabilitacja związana jest z bólem.

Aktywność ludzi biorących udział w zajęciach ze zwierzakami zwiększona jest nie tylko w czasie trwania, ale także długo po nich.

Felinoterapia i jej zastosowanie

Felinoterapia jest terapią, w której głównym terapeutą jest kot. Zwierzę, przeznaczone  do terapii musi mieć ukończony rok, w tym wieku można zaobserwować czy kot jest socjalizowany, a po za tym układ odpornościowy kota w tym wieku nie dopuści do zakażenia szpitalnymi zarazkami.

Zwierzę musi być przyzwyczajone do obecności innych zwierząt, dużej ilości ludzi oraz hałasu, kot nie może przestraszyć się, wyrywać się z rąk osoby trzymającej go i nie może podrapać  pacjenta. Mruczek musi posiadać wszystkie aktualne szczepienia, nie może bać się podróżowania samochodem ani innymi środkami lokomocji. Powinien pozwalać brać się na ręce i głaskać osobom całkiem obcym.

W Polsce terapia z udziałem kota nie jest jeszcze tak bardzo znana jak poza granicami naszego kraju, gdzie koty głównie wykorzystywane są w domach opieki starszych ludzi. Nazwa felinoterapia pochodzi od łacińskiego słowa Felis (kot), oraz greckiego therapeia (lecznie), w Polce nie ma jeszcze swojej nazwy, żargonowo można by ją nazwać „kototerapią”.

Felinoterapia stosowana jest głównie u ludzi starszych. Koty pomagają zmniejszać poczucie samotności, zmniejszają poczucie stresu, poprawiają nastrój i samopoczucie, są pewnego rodzaju urozmaiceniem w życiu człowieka. Spotkania z tymi zwierzętami poprawiają zdrowie psychiczne. Pomagają nawiązywać nowe znajomości między ludźmi, którzy także się tym interesują, pomagają wyzwolić się z depresji. Wpływają także dobrze na zdrowie fizyczne człowieka: obniżenie ciśnienia, zmniejszenie ryzyka chorób serca, obniżenie poziom trójglicerydów i cholerestolu we krwi.

Czynności wykonywane podczas felinoterapii to głównie: głaskanie, podnoszenie, przytulanie, karmienie zwierzęcia – gimnastyka ta poprawia ruchomość stawów, zmniejsza dolegliwości bólu związanego z np. reumatyzmem u osób starszych.

Dogoterapia i felinoterapia to metody, podczas których niezbędna jest obecność zwierzęcia, pacjentom sprawia to wiele radości i można na ich twarzach zaobserwować uśmiech, co również jest bardzo pomocne w leczeniu.

Śmiech stymuluje pracę mięśni i wytwarzanie endorfin, które nastrajają pozytywnie do życia. O dogoterapii słyszymy bardzo wiele, używana jest coraz częściej i wciąż powstają nowe ośrodki. Mamy nadzieję, że także kotom uda zająć miejsce obok psów, delfinów czy koni, jako zwierzętom, które pomagają w powrocie do zdrowia ludzi. Rehabilitacja ze zwierzęciem zmienia nastawienie do choroby – nie jest bólem i wysiłkiem tylko staje się przyjemnością i radością.